Pater De Smet

België is een klein land en Vlaanderen heeft een relatief kleine bevolking, maar dat wil niet zeggen dat mensen van bij ons op het wereldtoneel slechts bijrolletjes gespeeld hebben. Veel Vlamingen zijn in de buitenlandse geschiedenis gekend, maar men kan ze niet altijd precies thuisbrengen. België, de Lage Landen, Noord-Frankrijk, de Zuidelijke Nederlanden, Holland, Brussel, Vlaanderen en Wallonië ... voor een buitenstaander is het allemaal een beetje verwarrend. En toch, op reis valt het steeds weer op dat ook in verre landen sporen van onze cultuur te vinden zijn en dat mensen van bij ons er een rol van betekenis gespeeld hebben.

Dat is ook het geval in Noord-Amerika. Pieter Minnewit, de derde gouverneur van Nieuw-Nederland in Nieuw-Amsterdam (New-York), Louis Hennepin, de pater die met La Salle, de Mississippi verkende en pater Damiaan, missionaris bij de melaatsen van Molokai, zijn in Amerika bekende figuren. Wie wat dieper in de historie van de V.S. graaft komt soms minder gekende landgenoten tegen, zoals Victor Eugene August Janssens die een rol speelde in de geschiedenis van Californië of een zekere Hardcoop die de verkeerde beslissingen van de Donner karavaan in Nevada met zijn leven moest bekopen.

In ons land is Pierre-Jean of Pieter-Jan De Smet geen onbekende, maar de laatste jaren is hij samen met het missiewerk wat op de achtergrond geraakt en dat is spijtig, want De Smet was een missionaris van formaat. In de V.S. is Peter John DeSmet nog steeds een "bekende Vlaming". Als jongeman vertrok hij in 1821 naar Noord-Amerika om er de pionier van het missiewerk bij de indianen in de Rocky Mountains te worden. Tot aan zijn dood in 1873 bemiddelde De Smet verschillende keren tussen de Amerikaanse regering en de indianen. Bovendien maakte hij op iedereen, zowel katholiek als protestant, een positieve indruk. Maar De Smet maakte zich vooral zorgen om de oorspronkelijke bevolking van Noord-Amerika. Hij was bij alle stammen even welkom omdat de indianen vlug aanvoelden dat hij echt om hen gaf.

De Smet beleefde een stormachtige periode in de geschiedenis van het "Verre Westen". Hij heeft zijn geadopteerde stad, Saint-Louis, razendsnel zien uitgroeien tot dé "poort naar het westen". Deze bloei werd mogelijk door de handel met het onafhankelijke Mexico (1821), door het succes van de pelsjagers en de bonthandelaars (1824-1841), door de opkomst van de scheepvaart op de Mississippi en door de massale emigratie van oost naar west (1841-1869). Maar die welvaart ging ten koste van de indianen, die steeds verder in de ontreddering gedreven werden.

Tijdens het leven van De Smet evolueerden de staten naar hun huidige grenzen. Was Texas eerst nog een tijd onafhankelijk (1836), dan werd het na de Mexicaanse oorlog samen met New Mexico, Arizona, Utah, Nevada en Californië aan het grondgebied van de V.S. toegevoegd (1846). Midden in de zogenaamde "Grote Woestijn" vonden de Mormonen eindelijk hun "Zion" en stichtten er de staat Deseret, het huidige Utah (1847). De goudkoorts was het startsein voor massale emigratiegolven naar Californië (1849), Colorado (1859) en Montana (1862). Maar om al die territoria bij elkaar te houden moest de communicatie tussen oost en west drastisch verbeteren. De Smet heeft de opkomst van de scheepvaart op de Missouri, het aanleggen van de eerste wegen, het in dienst nemen van de postkoets- (1857) en koerierdiensten (zoals de Pony Express in 1860), het in gebruik nemen van de telegraafverbindingen (1861) en transcontinentale spoorwegen (1869) meegemaakt. De Smet heeft ook de bange jaren van de Amerikaanse Burgeroorlog in de grensstaat Missouri beleefd.

De Smet heeft "het Westen" zien veroveren. We moeten goed beseffen dat deze gewone jongen uit Dendermonde een aantal streken in het noordwesten van Amerika als eerste Europeaan betreden heeft. Hij kwam echter nooit als ontdekker of veroveraar, maar als missionaris om indianen te bekeren en misschien nog meer als mens, bezorgd om het lot van de bedreigde autochtone bevolking. De Smet heeft veel historische figuren ontmoet. Zo sprak hij met president Lincoln, reisde met de pelsjager Thomas Fitzpatrick en sliep in de tipi van de gevreesde Sitting Bull.

Hij was natuurlijk niet de enige. Er waren veel meer zendelingen in het Westen actief, ook uit onze streken. Maar De Smet heeft zijn bevindingen allemaal opgeschreven. Voor de Amerikaanse historici zijn de brieven en boeken van De Smet een belangrijke bron van informatie. Voor ons zijn ze een herinnering aan een interessante landgenoot die ook op wereldvlak iets betekend heeft.

Op 30 januari 2001 herdachten we de tweehonderdste verjaardag van pater Pierre-Jean De Smet en dat was een goede aanleiding om deze site op te zetten.

Lees meer op www.pater-de-smet.be